ทุกข์ทั้งหลาย
พิจารณาธรรม วันจันทร์ที่ ๑ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๒๖
เวลา ๑๔.๓๙ น.
มีความเป็นกังวลเป็นเหตุเป็นปัจจัย ทำให้รู้ว่าตนตกอยู่ใต้อำนาจของทุกข์ แต่อาศัยการพิจารณาสภาวะรอบข้าง ที่เป็นอยู่ก็ตัดความกังวลใจเสีย เพราะเมตตารักใคร่เป็นกังวล เพราะกรุณาสงสารเป็นกังวล เพราะมุทิตาพลอยยินดีเป็นกังวล เพราะอุเบกขาวางเฉยไม่ได้ ชื่อว่ามีปัจจัยทุกข์อยู่ จึงเป็นผู้ไม่พ้นไปจากความทุกข์ ผู้ที่พ้นทุกข์ได้จริงต้องเป็นผู้ผ่านเมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา อย่างไม่อาลัยอาวรณ์ จึงเป็นผู้เสร็จกิจหมดภาระหน้าที่ วิมุติหลุดพ้นไปอย่างเบาสบายหายห่วง