เวทนา ความเสวยอารมณ์สุข ทุกข์ โสมนัส โทมนัส อุเบกขา สติกำหนดรู้ ถึงเวทนาเหล่านี้ มีได้ทั้งทางกายทางใจ โดยทางเกิดมีตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ   ที่เกิดภายในบ้าง เกิดภายนอกโดยอายตนะกระทบสัมผัสบ้าง ภายในที่อายตนะ ๖ เป็นโรคภัยไข้เจ็บ  ไม่สบาย หรือเป็นสุขได้ด้วยการระวังกาย รักษาให้หาย  หรือไม่มีโรคภัยไข้เจ็บสติกำหนดรู้เวทนา รู้อารมณ์ที่มากระทบตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ อันภายในใจรับรู้ถึงความสุข ความทุกข์ โสมนัส โทมนัส อุเบกขา ความเพลิดเพลินยินดี หรือเศร้าโศก เสียใจ ดีใจอย่างไร หรืออุเบกขาเวทนา มีอารมณ์ปกติเป็นกลาง พิจารณาเวทนาที่มีในตนและผู้อื่น สัตว์อื่น กำลังเสวยทุกขเวทนา ที่กายเป็นแผลเป็นโรคภัยไข้เจ็บเป็นทุกขเวทนา ถูกความหนาว ความร้อน ความเย็น  ความหิว ความกระหาย ครอบงำร่างกาย ตา หู จมูก ลิ้น กาย ทุพพลภาพ หมดกำลังใจ  เป็นทุกขเวทนาแสนสาหัส เวทนาเสวยความทุกข์ เป็นอารมณ์ เพราะมีความโลภ ความโกรธ ความหลง ทุกขเวทนาอาศัยราคะ โทสะ โมหะ อวิชชาเกิดขึ้น ทุกขเวทนาเกิดขึ้น เพราะทำปาณาติบาต อทินนาทาน ทำกาเมสุมิจฉาจาร มุสาวาท ส่อเสียด พูดคำหยาบ พูดเพ้อเจ้อ เหลวไหล เพราะดื่มสุราเมรัย เหล่านี้ เป็นต้น

                ผู้ปฏิบัติพิจารณาสุขเวทนาที่ตรงกันข้ามกับทุกเวทนาแล้วนึกถึงกรรม คือ การกระทำอันเป็นต้นเหตุแห่งสุขเวทนา ทุกขเวทนา  อุเบกขาเวทนา แล้วสติย่อมตั้งมั่นรู้ชัดตามเป็นจริงของสุขของทุกข์ ความที่จิตเป็นอุเบกขาในเวทนาทั้งหลาย เพราะเวทนาก็สักเป็นเวทนา  เพาระอาศัยจิตรู้  และเป็นอนิจจังไม่ตั้งอยู่ตลอดไป เปลี่ยนกันเกิดขึ้นเดี๋ยวสุขเดี๋ยวทุกข์ เดี๋ยววางเฉยเวทนาไม่ใช่เราไม่ใช่ของเรา  เราไม่ใช่เวทนา  เวทนาไม่ใช่เรา  เราไม่อยู่ในเวทนา  เวทนาไม่มีอยู่ในเรา ถ้าเราจะสักกายทิฏฐิไม่มีอุปาทานยึดถือ เป็นเพียงสิ่งๆหนึ่งที่จิตมีตัวรู้ รู้ในสิ่งๆหนึ่ง สิ่งนั้นเป็นเพียงสักว่าจะเป็นเวทนาก็ไม่ใช่ เพียงแต่จิตไปจับอาการความรู้สึกที่ผิดปกติเข้า ที่สมมติว่าเป็นสุขเวทนา เป็นทุกขเวทนา เป็นโสมนัสเวทนา เป็นโทมนัสเวทนา จิตเมื่อรับรู้อารมณ์เหล่านี้แล้ว จิตก็เข้าปกติเรียกว่า อุเบกขาเวทนา  ถ้าไม่มีเวทนาความเสวยอารมณ์เป็นสุขเป็นทุกข์ สติบริสุทธิ์ จิตเป็นสมาธิตั้งมั่น มีตัวรู้อย่างเดียวไม่เกี่ยวข้องกับอารมณ์ทั้งปวง สังขารตัวปรุงแต่งก็ไม่มี เพราะดับไปกับสุขกับทุกข์แล้วจิตรู้เลยสังขาร ผ่านสังขารแล้วตั้งรู้ หยุดดู หยุดเห็น มองดูรู้อยู่ เห็นอยู่ ซึ่งความดับสิ้นไปแห่งสังขารโลก สังขารธรรม จิตบริสุทธิ์เพราะไม่มีเวทนาเพราะผัสสะตัวกระทบมันดับเหลือแต่ตัวรู้ ไม่ใช่นาม ไม่ใช่รูป และไม่ใช่วิญญาณเพราะสังขารไม่มี อวิชชาดับเป็นวิชารู้ที่เกิดในจิต เป็นมโนธรรม แก่นธรรม จิตดับลับหาย กลายเป็นรู้ที่ไปในรู้นั่นแหละ

• < ก่อนหน้า
• ต่อไป >