กิเลสมีอยู่ก่อนแล้ว การกระทบเป็นการเพิ่มกิเลส กิเลสเป็นเหตุให้ทำกรรม (คือการกระทบ) เมื่อทำกรรมแล้วย่อมได้รับผลคือวิบาก เมื่อได้รับวิบากคือ สุข ทุกข์ แล้วก็เกิดกิเลสอีก (วัฏฏะ) กิเลสย่อมมีอยู่ก่อนแล้ว ถ้าไม่มีจะเอาอะไรมากระทบ ถ้าพูดถึงฐานะที่ตั้งของจิตในภายในก็ไม่มีอะไรว่างอยู่ ถ้าจิตตั้งอยู่กับอะไรภายนอกแล้วก็ไม่สงบลงได้ กระโดดจับอารมณ์ กินอารมณ์ เสพอารมณ์เรื่อยไป จิตก็สั่งสมอารมณ์เรื่อยไป อารมณ์ดี อารมณ์ร้าย สุข ทุกข์ โสมนัส โทมนัส ที่จะเป็นอุเบกขาจิตต้องมีสติ มีสมาธิ มีสัมปชัญญะ มีความรู้ตัวทั่วพร้อมอยู่ทุกขณะจิต ไม่อย่างนั้นแล้วก็ต้องเอาอารมณ์กระทบอารมณ์ อารมณ์ดีกระทบกับอารมณ์ดี ก็เกิดความรักใคร่ติดใจ อารมณ์ร้ายกระทบกับอารมณ์ร้าย จิตก็เกิดโทสะ ความเสียใจ  ดีใจ เสียใจ  เป็นเรื่องของจิตที่เป็นกุศลหรืออกุศล  จิตเป็นกุศลก็เป็นจิตฉลาด จิตเป็นอกุศลก็เป็นจิตไม่ฉลาด จิตฉลาดก็เลือกถือเอาแต่ประโยชน์ได้ จิตที่ไม่ฉลาดถือเอาประโยชน์ไม่ได้กับจะเสียประโยชน์เสียอีก ผู้รู้ท่านเอากิเลสละกิเลส ความยินดียินร้ายเป็นกิเลสเหมือนกัน มีผลต่างกันสำหรับผู้รู้กับผู้ไม่รู้ ผู้รู้ย่อมละอุเบกขาได้ทั้งที่เป็นอารมณ์ดีและอารมณ์ร้าย ผู้ไม่รู้ย่อมหลงตามไปกับอารมณ์ดี อารมณ์ร้าย เกิดก่อนเพราะได้กิเลส เกิดทีหลังเป็นลูกกิเลส เกิดก่อนต้องดับก่อน เกิดทีหลังก็ดับทีหลัง อาจจะดับไม่ทันกิเลสดับ ถ้าไม่ดับกิเลสก็จะร้อน กิเลสทำให้จิตร้อนฉะนั้นจงใส่ใจเพื่อดับกิเลส จะดับก่อนดับทีหลังก็ขอให้ดับ ถ้าดับไม่ได้ไม่ดีทั้งนั้น กิเลสถ้าดับได้ดีทั้งนั้น